Нясвіжскія навіны 9 снежня ўсё прагрэсіўнае
чалавецтва ўшаноўвала памяць ахвяраў генацыду. Наша газета
ў нумары за гэты дзень таксама звярталася да такой балючай
і актуальнай тэмы.
А ў Мінску напярэдадні адбылася маштабная міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, прысвечаная 75-годдзю з дня прыняцця Канвенцыі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый аб папярэджанні генацыду і пакаранні за яго. Акрамя беларусаў, удзел у ёй узялі палітыкі і вучоныя з Бразіліі, Германіі, Ірана, Італіі, Латвіі, Польшчы, Расіі і ЗША. Людзі, якія шануюць мірнае жыццё, шукаюць шляхі і спосабы, каб захаваць яго. Ідзе вайна ідэалогій, вайна сэнсаў. І, каб захаваць бяспеку беларускага народа, нашай нацыі, трэба перамагчы ў гэтым жорсткім процістаянні, не даць паўтарыцца новаму генацыду — планамернаму знішчэнню цэлых груп насельніцтва ва ўгоду чалавеканенавісніцкай тэорыі неанацыстаў аб іх “расавай перавазе”, аб іх “неад’емным праве” на сусветнае панаванне. Так было прапісана ў грандыёзных планах нямецкага фашыста Гітлера і яго прыслужнікаў. Аб гэтым мараць і да таго імкнуцца зараз новыя драпежнікі сусвету — на жаль, фашызм і неанацызм зноў сталі рэальнасцю.
Адкрываючы міжнародную канферэнцыю па процістаянні генацыду, Генеральны пракурор Рэспублікі Беларусь Андрэй Швед акрэсліў маштабы трагедыі, што разгарнулася ў гады Вялікай Айчыннай вайны ў Беларусі: “Па атрыманых намі доказах, было знішчана не меней трох мільёнаў мірных грамадзян і ваеннапалонных, угнана ў рабства не меней 380 тысяч чалавек. Спалена поўнасцю або часткова не меней 11700 населеных пунктаў. Карных аперацый на тэрыторыі БССР было праве- дзена, па ўдакладнёных даных, не меней 187. Канцлагераў існавала не меней 560.
Гісторыя чалавецтва не ведала такіх маштабаў знішчэння насельніцтва на працягу такога доўгага часу. І гэтыя жахлівыя, страшныя лічбы сёння не канчатковыя. Фактычна ўся краіна была ператворана ў канвеер смерці, у велізарныя могілкі”.
Спачатку нямецкія акупанты ўтойвалі свае сапраўдныя захопніцкія планы, сцвярджаючы, што іх армія прынясе свабоду беларус- каму народу. Яны называлі сябе прадс- таўнікамі цывілізаванай Еўропы. А на самай справе ўсталёўвалі шляхам крывавага тэрору, татальнага рабавання і гвалту свой “новы парадак” — акупацыйны рэжым, які і быў прадугледжаны планамі Гітлера і яго прыспешнікаў, што распрацоўваліся ўжо з 1939 года. А ў іх — знішчыць 75% насельніцтва, астатніх ператварыць у рабоў, ад якіх патрабавалася поўнае паслушэнства “гаспадарам”. Аб гэтых зверствах нагадваюць сёння званы Хатыні, мёртвая цішыня Трасцянца, Масюкоўшчыны, Дальвы, Броннай Гары… Месцы гібелі нявінных. Месцы нашага глыбокага пакланення і памяці. Да іх у гэтыя снежаньскія дні ішлі з кветкамі нераўнадушныя людзі.
Пасля рэканструкцыі адкрылі мемарыял, узведзены на месцы Азарыцкага канцлагера ў Гомельскай вобласці. Галоўны архітэктар праекта Сяргей Пярвіцкі прызнаўся: “Лёгка такія праекты не даюцца — на працягу ўсёй работы было эмацыянальна цяжка. Не адпускала думка аб тым, каб, не дай Бог, падобнае не паўтарылася.”
Падчас канферэнцыі Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Беларусі Ігар Сергеенка сказаў: “Гітлераўскай Германіяй будаваліся грандыёзныя планы па асваенні бяскрайніх усходніх зямель, багатых прыроднымі рэсурсамі. Заставалася толькі ачысціць гэтыя прасторы ад славянскага насельніцтва. Пасля пайшлі б далей. Знішчэнне яўрэяў Гітлер разглядаў як эксперымент. І гэты эксперымент нацысты планавалі правесці як рэпетыцыю глабальнай зачысткі тэрыторыі савецкіх рэспублік”.
І паставіў пытанне: каму, акрамя нас, патрэбна гэта гістарычная праўда? Для нас, нашчадкаў пераможцаў, нацызм — адназначна зло. А для тых, хто зараз марыць узяць рэванш за пройгрыш продкаў, — сімвал магутнасці.
Ігар Сергеенка падкрэсліў: “Ці магчымы кампраміс паміж тымі, хто лічыць сябе пераемнікам пераможцаў, і тымі, хто прайграў? Наўрад. І сучаснікі ідэалогіі нацызму, у якой бы краіне яны ні жылі, будуць любымі спосабамі дыскрэдытаваць гісторыю вялікага подз- вігу савецкага народа. Гэтае інфармацыйна-ідэалагічнае процістаянне мы называем вайной сэнсаў. Выстаяць і перамагчы ў ёй для нас азначае папярэдзіць новую татальную вайну”.
Ва ўнісон гучалі на міжнароднай канферэнцыі меркаванні замежных гасцей. Вось што сказаў саветнік міністра замежных спраў Ірана па міжнародных і прававых пытаннях Бехзад Саберы: “Нягледзячы на тое, што я шмат ведаю пра Другую сусветную вайну, было горка пачуць такія жахлівыя факты пра генацыд беларускага народа. Ідэя правядзення такой канферэнцыі была вельмі карысная і дарэчы. Такія мерапрыемствы трэба праводзіць часцей, каб гісторыя не паўтаралася.”
Палякі, як і іншыя славянскія народы, моцна пацярпелі ад фашызму. “Але зараз мы не даражым гістарычнай памяццю, — сказаў старшыня палітычнай партыі “Фронт” Кшыштаф Талвіньскі, — не пярэчым яе перапісванню. З палітычных меркаванняў адбываецца сціранне подзвігу Чырвонай Арміі, Савецкага Саюза ў перамозе над фашызмам. Гэта вельмі небяспечная сітуацыя”.
У Германіі не ведаюць пра крымінальную справу аб генацыдзе беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны, не ве- даюць праўды пра Другую сусветную вайну. Аб гэтым паведаміў намеснік старшыні германскай партыі “Нямецкі цэнтр” Олівер Шнэеман: “Я стараюся данесці яе сваімі сіламі. І я веру, што мае намаганні дапамогуць з’яднаць беларускі і нямецкі народы для лепшай будучыні”.
Антыфашысты, што неслі і нясуць праўду ў масы, змагаюцца з нацыз- мам як страшным злом, былі, ёсць і будуць у грамадстве. Выконваюць сваю місію, рызыкуючы жыццём. Падумалася: рэспект спадару Шнэеману за рэалізацыю намаганняў па пытаннях міралюбівай палітыкі пры сённяшняй ашалелай русафобіі і беларусафобіі, што пасеяна на Захадзе; ці не будзе пан Талвіньскі падвергнуты ганенням з боку рэваншысцкага антыбеларускага ўраду Польшчы?
Радуе, што мы не адзінокія ў сваёй інфармацыйна-ідэалагічнай барацьбе з заходнееўрапейскім і штатаўскім таталітарызмам.
На канферэнцыі прэзентавалі новую кнігу з цыкла “Генацыд беларускага народа” — “Карныя аперацыі. Частка 1”. У ёй змешчана інфармацыя, аналітыка, дакументы аб карных аперацыях у Беларусі падчас вайны, што былі атрыманы ў хо- дзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе.
Дарэчы, з першымі кнігамі цыкла “Генацыд беларускага народа” можна пазнаёміцца і ў чытальнай зале Нясвіжскай цэнтральнай раённай бібліятэкі.
Таксама там ёсць серыя кніг “Беларусь. Трагедыя і праўда памяці” — пра яўрэйскія гета, канцлагеры, шталагі, спаленыя беларускія вёскі… вельмі пазнавальная, павучальная літаратура.
Тамара ПРАЛЬ-ГУЛЬ,
журналіст.
