Нясвіжскія навіны Сённяшні дзень — 1 лістапада — не толькі першы дзень апошняга месяца восені. Ён пазначаны ў календары як дзень цэлага сузор’я разнастайных святаў, многія з якіх — міжнародныя. Адны з іх, як, напрыклад, Дзень варажбы на кававай гушчы, выклікаюць усмешку, другія, як Сусветны дзень балета — захапленне. Міжнародны дзень вегана заклікае задумацца аб уплыве нашых звычак на здароўе, Дзень усіх святых у хрысціян каталіцкай канфесіі нагадвае людзям аб іх нябесных заступніках.
Але я хачу спыніцца тут на іншым міжнародным свяце — Дні дасведчанасці аб стрэсе. Гэта восеньская дата звязана з дзейнасцю Міжнароднай асацыяцыі кіравання стрэсам — дабрачыннай арганізацыі, створанай у 1973 годзе. Ужо на той момант абсалютна відавочным стаў негатыўны ўплыў стрэсу не толькі на асабістае жыццё чалавека, але і на яго прадукцыйнасць.
Навукоўцы тлумачаць стрэс як пачуццё прыгнечанасці і няздольнасці справіцца з псіхалагічным і эмацыйным ціскам. Часцей за ўсё ён пачынаецца, калі мы ра- зумеем, што не можам кантраляваць сітуацыю. Задач, думак, эмоцый так шмат, што нервовая сістэма і цела не спраўляюцца.
Стрэс, дарэчы, бывае дрэнным і добрым. Негатыўны тып стрэсу — гэта дыстрэс. Ён бывае, калі чалавек не можа адаптавацца да той ці іншай жыццёвай сітуацыі. Эўстрэс — карысны стрэс. Ён узнікае, калі чалавек лёгка адаптуецца да змен. Эўстрэс актывізуе кагнітыўныя функцыі — дапамагае хутчэй прымаць рашэнні, прадуктыўна працаваць і знаходзіць крэатыўныя ідэі. У выніку чалавек не проста падладжваецца пад непрадбачаныя абставіны, а атрымлівае драйв і задавальненне.
Гаворачы аб барацьбе са стрэсам, мы маем на ўвазе менавіта дыстрэс. У выніку яго выпрацоўваецца гармон картызол, які ўплывае на работу ўсіх сістэм арганізма і можа прывесці, напрыклад, да слабасці, бяссонніцы, праблемам з ЖКТ, сэрцам і іншымі сістэмамі арганізма.
У залежнасці ад тыпу нервовай сістэмы рэакцыі на стрэс бываюць рознымі. Адны людзі разбураюць сябе, другія — іншых, трэція бягуць ад праблем, а чацвёртыя кідаюцца ў істэрыку.
Як жа дапамагчы сабе? Як мінімум, паўнавартасна і правільна харчавацца, спаць у прамежку паміж 22.00 і 5.00 (такі рэжым забяспечвае ідэальны адпачынак і выпрацоўку гармонаў, якія захоўваюць мозг, сэрца і скуру маладымі і бадзёрымі), рэгулярна рухацца, ха- дзіць пешшу і праводзіць кароткія функцыянальныя трэніроўкі на розныя групы мышцаў, знаходзіць час для любімых заняткаў, прагулак на прыродзе і на адкрытых прасторах, напрыклад, на беразе мора, змяняць абстаноўку мінімум на 14 дзён двойчы ў год, а лепш часцей, рэгулярна знаходзіцца ў асяроддзі прыемных для вас людзей, практыкаваць медытацыю як эфектыўны спосаб перазагрузкі і ачышчэння свядомасці ад неспакойных думак, засцерагаць сябе ад негатыўнай інфармацыі. Многія каналы навін утрымліваюць аўдыторыю таму, што выклікаюць моцныя эмоцыі: здзіўленне і шок, трывогу і страх, абурэнне і гнеў. А любая моцная эмоцыя — заўсёды стрэс. За апошнія гады з-за навін аб каранавірусе мноства людзей атрымалі яшчэ адну крыніцу трывогі. Многія перахварэлі і расказваюць аб запаволеных рэакцыях, затарможаным мысленні, зменах у эмацыйна-валявой сферы. І калі ўплыў каранавіруса на псіхіку і нервовую сістэму яшчэ трэба бу- дзе вывучаць (пакуль дадзеных мала), то ўплыў дрэнных навін даўно вывучаны. Гісторыя ведае выпадкі, калі сотні і тысячы людзей раптам адчувалі сябе хворымі, у іх назіраліся ўсе сімптомы хваробы, пры гэтым усё, чым яны насамрэч заразіліся, — гэта масавая істэрыя.
Бясспрэчна, пазбегнуць стрэсавых нагрузак цалкам проста немагчыма! Трэба проста ўмець “трымаць удар” паўсядзённых клопатаў і навакольнай рэчаіснасці, тым больш, што навучыцца гэтаму можна, было б жаданне.
