Нясвіжскія навіны Леанід Аляксеевіч Філатаў быў вельмі таленавітым чалавекам. У 15 гадоў ён усёй душою палюбіў кінематограф і цвёрда вырашыў стаць артыстам. Але сталіца СССР сустрэла маладога хлопца з правінцыі непрыветліва: яго першыя спробы паступіць у інстытут, каб авалодаць прафесіяй, іграць на сцэне і ў кіно, былі правальныя. Леанід Філатаў падумваў вярнуцца дадому. Але сябры дапамаглі, угаварылі паступаць ізноў. У тым жа годзе ён паступіў у Шчукін-скае вучылішча, скончыўшы якое, уладкаваўся на працу ў Тэатр на Таганцы да вядомага майстра Юрыя Любімава. Філатаў быў знаёмы і іграў на сцэне з Высоцкім, Залатухіным, Акуджавай і іншымі знакамітымі людзьмі.
Як і ў тэатры, у кіно маладога артыста чакаў поспех, у той час Філатаў нават лічыўся галоўным сэкс-сімвалам краіны. Асабліва гучны поспех у гэтай галіне яго прафесіі быў вызначаны першым савецкім фільмам-катастрофай “Экіпаж”, дзе наш герой зняўся ў галоўнай ролі.
На жаль, праблемы са здароўем, хуткі тэмп жыцця не далі, мне здаецца, у той ступені, у якой мог артыст, працаваць на сцэне і праявіць свой талент. Разам з тым, Леанід Філатаў знайшоў сябе і ў гэты нялёгкі час, калі здароўе стала пагаршацца і больш часу прыходзілася праводзіць у шпіталях і дома, — ён пачаў больш пісаць. Першыя крокі ў літаратуры ён зрабіў яшчэ ў канцы 70-х гадоў. Кожны памятае яго цудоўную казку “Пра Фядота-стральца ўдалога малайца”, па якой, тым больш, не так даўно зняты сучасны мультфільм і якая, дарэчы, цудоўна перакладзеная на беларускую мову Максам Шчурам. Філатаў напісаў яшчэ шмат вершаў, п’ес і аповесцей.
Я ж абраў для сённяшняга свайго перакладу твор наўпрост звязаны з дрэнным здароўем аўтара. У ім, як мне падаецца, Філатаў не проста апісвае, што з ім станецца, са светам вакол, калі ён адыдзе ў лепшы свет, аўтар у даволі іранічнай форме ўсё гэта апісвае. чалавек, які разумее свой цяжкі стан, не губляе цвярозасці розуму, і разважанні яго, для мяне, заслугоўваюць павагі і выяўляюць моцную асобу, чалавека, яны не падобныя на многае, што я чытаў такога кшталту ў іншых аўтараў. Трэба прызнаць, што аўтар не губляў пачуцця гумару да апошніх дзён і працаваў над гумарыстычнымі п’есамі і казкамі да апошніх дзён.
Што атрымалася ў мяне на гэты раз — чытайце ніжэй.
Ангел стоял возле кровати,
Как санитар в белом халате.
— Цыц! — убеждал. —
Что ты кричишь-то?..
Ты же у нас
храбрый мальчишка…
Взял и унёс в звёздные дали,
Только меня здесь и видали.
Это конец, это финита.
Был Леонид — нет Леонида…
Я уплывал в душной сирени,
У трубачей губы серели.
Им недосуг — им бы удрать бы:
Кто-то их взял прямо со свадьбы.
Больно нужна им панихида…
Был Леонид, нет Леонида.
Горный аул слушал «Аиду»,
Наш мюзик-холл плыл
во Флориду.
В тысячный раз шёл образцово
Детский спектакль у Образцова.
Ни у кого грустного вида —
Был Леонид, нет Леонида…
Всё как всегда,
всё по привычке —
Люди, мосты и электрички.
Что за напасть?
Что за немилость?
В мире ничто не изменилось.
Значит — судьба,
значит — планида:
Был Леонид — нет Леонида.
Леонид Филатов.
Светлы анёл стаў пры мне ценем,
Як санітар у белым адзенні.
— Цыц! — дакараў.
— Твой крык без прычыны!
Ты ж, мне здаецца,
храбры хлапчына…
Ўзяў і панёс у зорную далеч,
Толькі мне ў спіну і паглядалі.
Гэта канец, напэўна, фініта.
Быў Леанід — няма Леаніда…
Водар у бэзу быў неспакусны,
У трубачоў шарэлі іх вусны.
Лепш бы музыкі тут не сядзелі:
Нехта прывёў іх прама з вяселля.
І не патрэбна ім паніхіда…
Быў Леанід, няма Леаніда.
Горны аул усё слухаў “Аіду”,
Наш мюзік-хол ціха плыў
у Фларыду.
Безліч разоў, як лепшым узорам,
Зладжаны быў паказ Абразцова.
Сумам ні ў кога твар не накрыты —
Быў Леанід, няма Леаніда…
Звыкла — навокал
і па прывычцы —
Людзі, масты, імчаць электрычкі.
Можа, то пошасць?
Можа, няміласць?
Свет так нічога і не змяніла.
Значыцца — лёс,
і значыць — планіда:
Быў Леанід — няма Леаніда.
Пераклад Андрэя КОЗЕЛА.
