Нясвіжскія навіны Чалавек, пра якога сёння пойдзе гаворка, паважаныя сябры, лічыўся ў свой час адной з галоўных надзей беларускай літаратуры. Яго талент і патэнцыял, цяпер ужо можна сказаць упэўнена, былі велізарныя, сапраўдныя, а радкі — трапныя і мілагучныя. Толькі вось, гэта таксама можна ўжо канстатаваць, поўнасцю раскрыць сябе як творцу і скарыстаць увесь свой талент, мне падаецца, Анатоль Сыс не змог…
Як і ў іншых паэтаў, што ўзгадваліся мной пры мінулых перакладах, у Анатоля Ціханавіча быў незвычайны, пакручасты, не заўсёды лагодны лёс. Ён нарадзіўся ў Гомельскай вобласці ў 1959 годзе. Захапляўся літаратурай, гісторыяй, скончыў гісторыка-філалагічны факультэт Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Адслужыўшы ў войску, Сыс працаваў у Веткаўскай раённай газеце, а ў 1985 годзе пераехаў ў Мінск, дзе працаваў старшым спецыялістам на Беларускім тэлебачанні. У сталіцы паэт здзейсніў сваю мару: выдаў свае творы. Выйшлі зборнікі “Агмень” (1988 г.) і “Пан лес” (1989 г.). Як раз агмень, сэрца, агонь, прырода мне падаюцца галоўнымі вобразамі паэта.
Здавалася, што жыццё складваецца ўдала: добрая праца, плённая творчасць… Але Анатоль Сыс цяжка захварэў, яму далі групу інваліднасці і з пачатку 90-х гадоў ён жыве на пенсію, амаль не піша новых твораў. А тое, што Анатоль Ціханавіч трымаўся з іншымі людзьмі проста, часта прыводзіла ў жыццё творцы выпадковых асоб, якія хацелі панібрацкі пагутарыць, выпіць чарку…
Але хапала ў жыцці паэта і добрых людзей, якія дапамагалі яму на працягу ўсяго часу, што яму быў адмераны (памёр Анатоль Сыс заўчасна ў 2005 годзе), маральна і матэрыяльна. З іх дапамогай у 2007 годзе выйшаў пасмяротны збор твораў аўтара “Лён”, а на малой ра-дзіме, у вёсцы Гарошкава, штогод сябры і неабыякавыя паэты і прыхільнікі творчасці Анатоля Сыса ладзяць свята паэзіі, дзе ўзгадваюць сябра, чытаюць яго творы.
Я таксама вырашыў выбраць для перакладу верш паэта, які прысвечаны аднаму з яго сяброў — Алегу Бембелю. Што атрымалася — калі ласка, чытайце ніжэй.
Паэт
Ахвярую Алегу Бембелю
На памежжы чужыны з Айчынай
па начох ходзіць сумны паэт,
ён запаленымі вачыма,
як агнём, апякае свет.
А камусьці са спрат здаецца:
блудзіць зорка па-над мяжой,
быццам ёй не хапае мейсца
і нябёс на зямлі сваёй.
Хто пакрыўдзіў цябе, паэце?
Хто прымусіў цябе блудзіць —
Бог ці дэман у гэтым свеце?
Што ты хочаш душы здабыць?
I за што ты марнуеш цела?
Можа, досыць з цябе ахвяр?
Сядзь, даверся паперы белай,
і надзея асветліць твар.
Сядзь, пакайся за раны целу,
яно ж братам тваёй душы.
Ці жадала яно, ці ж хацела,
каб ты з гэтай пакутай жыў? —
на памежжы чужыны з Айчынай.
…крок яшчэ — і няма мяжы…
Анатоль СЫС.
Поэт
Жертвую Олегу Бембелю
У чужбины с отчизной границы
по ночам ходит грустный поэт,
он зажженным жаром в зеницах,
как огнем, обжигает весь свет.
Из убежищ, быть может, сдается,
что звезда продолжает плутать,
будто места ей не остается
и небес может ей не хватать.
Кто обидел тебя, стихотворец?
Кто заставил тебя здесь блуждать? —
Бог иль демон в людском этом море?
Для души что хотел ты сыскать?
И зачем так губить свое тело?
Ведь и так жертв большое число.
Сядь, бумаге доверься ты белой,
и осветит надежда лицо.
Сядь, покайся за ссадины телу,
оно — брат для твоей же души.
Иль желало оно, иль хотело,
чтобы ты с этой мукою жил? —
у черты чужбины с отчизной.
…шаг еще — и уж нету черты…
Перевод Андрея КОЗЕЛА.
